Penalty? Rode kaart? Of de scheidsrechter luistert, hangt af van wie de VAR is, ontdekken RUG-onderzoekers
Onderzoekers van de Rijksuniversiteit Groningen (Janka Stoker, Rob Alessie en Harry Garretsen) onderzochten hoe persoonlijkheid en rangorde van scheidsrechters invloed hebben op beslissingen rond de VAR. Ze analyseerden data van 538 Eredivisiewedstrijden uit de eerste twee seizoenen met VAR (gegevens geleverd door ORTEC) en concludeerden dat de VAR geen neutrale, objectieve machine is maar een mens wiens leeftijd, ervaring en KNVB-ranking de uitkomst kunnen beïnvloeden.
Belangrijkste bevindingen:
– Jongere, minder ervaren VARs vragen vaker om een VAR-moment vanuit de studio. Leeftijd en gebrek aan scheidsrechterservaring verhogen de kans dat de videoscheids een tussenkomst initieert.
– Hiërarchie speelt een rol: wanneer de VAR lager gerankt of minder ervaren is, blijft de scheidsrechter op het veld vaker bij zijn oorspronkelijke oordeel. Andersom blijkt een ervaren, hooggewaardeerde scheids op het veld (bijvoorbeeld Danny Makkelie) weinig geneigd te worden overruled door onervaren VARs.
– Voor objectieve situaties, zoals buitenspel waarbij computergestuurde lijnen worden gebruikt, heeft de relatie tussen VAR en scheids geen effect. Bij subjectieve beslissingen — strafschoppen, rode kaarten en andere interpretatiegevoelige momenten — zijn de persoonskenmerken van de VAR wél van belang.
– Er is geen bewijs gevonden dat grote clubs (Ajax, PSV, Feyenoord) of thuisteams systematisch voordeel behalen door meer VAR-momenten of andere uitkomsten; spelsituatie (bijv. scoreverloop) bleek eveneens geen verklaring.
De onderzoekers benadrukken dat de aanwezigheid van de VAR het besluitvormingsproces op het veld verandert: de scheidsrechter weegt zijn eigen eerste oordeel af tegen dat van een collega die hij soms als hiërarchisch onder- of bovengeschikt ervaart. Omdat beide actoren menselijke beoordelaars zijn, adviseert het team de KNVB zich bewust te zijn van die interpersoonlijke dynamiek en de mogelijke gevolgen voor consistentie en betrouwbaarheid van beslissingen.
Aanbevelingen en vervolg:
– Herhaling van het onderzoek over een of twee jaar om te zien of individuele kenmerken nog steeds hetzelfde effect hebben nu VAR langer in gebruik is.
– Experimenten met een ‘anonieme’ VAR (waarbij de scheids niet weet wie de VAR is) om te testen of onwetendheid over ervaring en leeftijd de uitkomsten verandert.
Kortom: de VAR vermindert fouten niet enkel door technologie; menselijke factoren en rangordes kleuren het gebruik en de effecten van de videoscheids, vooral bij beslissingen die ruimte laten voor interpretatie.
Bron: www.dvhn.nl